Ο πρωινός βήχας των καπνιστών θα πρέπει στο εξής να θεωρείται νόσος, αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, με αφορμή τη Παγκόσμια Ημέρα κατά της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ).

Πρόκειται για μια νόσο των πνευμόνων, κατά την οποία η στένωση των βρόγχων προκαλεί δυσκολία στην αναπνοή. Κύρια αιτία της παραμένει το κάπνισμα, ενεργητικό και παθητικό, η ατμοσφαιρική ρύπανση και το ιστορικό λοιμώξεων στην παιδική ηλικία.

Η δραματική αύξηση της νόσου τα τελευταία χρόνια κάνει τον Π.Ο.Υ. να μιλά για 450.000.000 ανθρώπους με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια στον πλανήτη. Σήμερα είναι η τέταρτη αιτία θανάτου, με 3.000.000 άτομα κάθε χρόνο ενώ το 2020 θα γίνει η Τρίτη, λένε οι επιστήμονες.

Στη χώρα μας, που πάνω από το 50% των ενηλίκων είναι καπνιστές, μελέτη της Πνευμονολογικής Εταιρείας, έδειξε ότι 800.000 Έλληνες πάσχουν από τη νόσο, με τους μισούς από αυτούς να μην το γνωρίζουν.

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας γιορτάζεται κάθε χρόνο την τρίτη Τετάρτη του Νοεμβρίου από την «Παγκόσμια Πρωτοβουλία κατά της ΧΑΠ», που συσπειρώνει στους κόλπους της οργανώσεις γιατρών και ασθενών, και υπό την αιγίδα της Π.Ο.Υ.

Τι είναι όμως η ΧΑΠ;
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) αποτελεί μια νόσο των πνευμόνων, κατά την οποία παρατηρείται δυσκολία στην αναπνοή λόγω στένωσης των βρόγχων. Στην πραγματικότητα ο όρος ΧΑΠ δεν αφορά μία μόνο ασθένεια αλλά περιγράφει συνήθως χρόνιες πνευμονικές παθήσεις (όπως η χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα) που περιορίζουν τη ροή του αέρα στους πνεύμονες.

Αιτίες της ΧΑΠ

Κάπνισμα

Η κύρια αιτία της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) είναι το κάπνισμα (συμπεριλαμβανομένου και του παθητικού καπνίσματος). Ο ΠΟΥ εκτιμά ότι το 2005 5,4 εκατ. άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους λόγω της χρήσης καπνού. Οι θάνατοι που σχετίζονται με το κάπνισμα προβλέπονται να αυξηθούν στους 8,3 εκατομμύρια θανάτους ετησίως έως το 2030.

Άλλοι παράγοντες κινδύνου

Στις υψηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες ,όπως προαναφέραμε, το κάπνισμα είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου, ενώ αντιθέτως στις χαμηλού εισοδήματος χώρες, η έκθεση στην εσωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση, όπως η χρήση καυσίμων βιομάζας για μαγείρεμα και θέρμανση, είναι η κύρια αιτία εμφάνισης ΧΑΠ στον πληθυσμό.

Σχεδόν 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν βιομάζα και κάρβουνο ως κύρια πηγή ενέργειας για το μαγείρεμα, τη θέρμανση, και τις άλλες ανάγκες του νοικοκυριού. Σε αυτές τις κοινότητες, η εσωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί μεγαλύτερο ρίσκο εμφάνισης ΧΑΠ από ότι το κάπνισμα ή η ατμοσφαιρική ρύπανση.

Τα καύσιμα από βιομάζα που χρησιμοποιούνται από τις γυναίκες για το μαγείρεμα στις περιοχές της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και της Ασίας  είναι η κύρια αιτία για εμφάνιση ΧΑΠ σε γυναίκες που δεν καπνίζουν. Η εσωτερική ρύπανση του αέρα που προκύπτει από την καύση του ξύλου και άλλα καύσιμα βιομάζας εκτιμάται ότι σκοτώνει δύο εκατομμύρια γυναίκες και παιδιά κάθε χρόνο.

Άλλες αιτίες εμφάνισης ΧΑΠ είναι οι επαγγελματικές σκόνες και τα χημικά καθώς και οι συχνές λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος κατά την παιδική ηλικία.

Πως αντιλαμβανόμαστε τη ΧΑΠ;
Η δύσπνοια, η ανάγκη για αέρα, η υπερβολική παραγωγή πτυέλων, και ο χρόνιος βήχας αποτελούν κάποια χαρακτηριστικά συμπτώματα της ΧΑΠ. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ο πρωινός βήχας των καπνιστών θα πρέπει να χαρακτηρίζεται ως ΧΑΠ. Ωστόσο, η ΧΑΠ δεν είναι μια αθώα δυσκολία στην αναπνοή ή ένας βήχας, αποτελεί μια σοβαρή ασθένεια των πνευμόνων με αυξημένη θνησιμότητα. 

Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για ΧΑΠ:
• Το κάπνισμα (ενεργητικό και παθητικό)
• Η ατμοσφαιρική ρύπανση
• Οι επαγγελματικές σκόνες και τα χημικά και η εσωτερική ρύπανση του αέρα (όπως καύσιμα από βιομάζα που χρησιμοποιούνται για μαγείρεμα και θέρμανση)

Ποια είναι τα συμπτώματα;

*Στην ήπια μορφή της το μόνο σύμπτωμα που υπάρχει συνήθως είναι ο λεγόμενος «τσιγαρόβηχας». 

*Στη μέτρια μορφή της, εκτός από βήχα, μπορεί να έχουμε αυξημένη απόχρεμψη και μικρού βαθμού δύσπνοια ή/και συριγμό στην κόπωση. 

*Στη βαριά μορφή της, έχουμε συχνά επεισόδια βήχα και συριγμό, δύσπνοια, η οποία μπορεί να υπάρχει και στην ανάπαυση, καθώς και κυάνωση (μελάνιασμα), περιφερικό οίδημα.