Τι πρέπει να γνωρίζετε για την προστασία τους από τις υψηλές θερμοκρασίες.

Πώς επηρεάζουν η καλοκαιρινή ζέστη και η υγρασία τα φάρμακα; Τα περισσότερα αναγράφουν συγκεκριμένες θερμοκρασίες φύλαξης (συνήθως κάτω από 25 βαθμούς), αλλά τι συμβαίνει όταν τις υπερβαίνουμε;

Ο Μάριος Μαρσέλος, καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, έχει τις απαντήσεις.

Σε ποια θερμοκρασία πρέπει να φυλάσσονται τα φάρμακα;

Τα περισσότερα φάρμακα πρέπει να φυλάσσονται σε θερμοκρασία δωματίου (20 - 25 βαθμούς Κελσίου), κάποια αντέχουν έως το πολύ τους 30 βαθμούς, ενώ ορισμένα πρέπει να φυλάσσονται στο ψυγείο. 

Οι υψηλότερες θερμοκρασίες μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά πολλά φάρμακα. Από πρακτική άποψη, αυτό σημαίνει ότι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες η φύλαξή τους για μερικές ημέρες στο μπάνιο του εξοχικού ή για μία ημέρα στο αυτοκίνητο μπορεί να τα αλλοιώσει.

Τι τους προκαλεί η ζέστη;

Μπορεί να τα αλλοιώσει και να τα κάνει να χάσουν την αποτελεσματικότητά τους, κάτι που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι απειλητικό για την υγεία. 

Ορισμένα αντιβιοτικά, λ.χ., ίσως αλλοιωθούν να προκαλέσουν βλάβες στο στομάχι ή στους νεφρούς, ενώ αν χάσουν την αποτελεσματικότητά τους ζωτικής σημασίας φάρμακα όπως η ινσουλίνη για τους διαβητικούς ασθενείς, μπορεί να απειληθεί ακόμη και η ζωή τους. 

Το χειρότερο είναι ότι δεν είναι πάντοτε εύκολο να καταλάβει ο ασθενής κοιτάζοντας το χάπι, το σιρόπι ή το ενέσιμο διάλυμα αν έχει αλλοιωθεί από τη ζέστη. Γι’ αυτό δεν πρέπει ποτέ να αμελούνται οι συστάσεις για τις συνθήκες φύλαξης, οι οποίες αναγράφονται στη συσκευασία κάθε φαρμάκου ξεχωριστά.

Ποια είναι πολύ ευαίσθητα;

Παρότι κανένα φάρμακο δεν πρέπει να εκτίθεται σε θερμοκρασίες υψηλότερες από τις συνιστώμενες, ορισμένα όντως είναι πιο ευάλωτα στη ζέστη. 

Στην κατηγορία αυτή ανήκει η νιτρογλυκερίνη για την καρδιά, η οποία αλλοιώνεται πολύ γρήγορα εάν υπερθερμανθεί. Πολλή προσοχή θέλει και η λεβοθυροξίνη, που χορηγείται για τον θυρεοειδή, κυρίως επειδή οι ασθενείς συχνά είναι πολύ ευαίσθητοι στη δοσολογία. 

Γενικώς, τα φάρμακα για τον θυρεοειδή, τα αντισυλληπτικά και τα ορμονικά σκευάσματα είναι πιο ευαίσθητα στις αλλαγές της θερμοκρασίας. 

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται τα φάρμακα που είναι πρωτεΐνες, επειδή οι ιδιότητες τους αλλάζουν όταν υπερθερμανθούν. Τυπικό παράδειγμα είναι η ινσουλίνη. 

Επίσης, μεγάλη προσοχή απαιτούν τα αντιεπιληπτικά και τα αντιπηκτικά φάρμακα, επειδή ακόμα και μικρή αλλαγή στην αποτελεσματικότητά τους μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την υγεία.

Τι προβλήματα μπορεί να προκαλέσει η υγρασία;

Η αυξημένη υγρασία προκαλεί μεγάλα προβλήματα κυρίως στα φάρμακα με μορφή ταμπλέτας που διαλύεται σε νερό, αλλά και στις ταινίες που χρησιμοποιούνται στα διαγνωστικά τεστ για το σπίτι (λ.χ., για τη μέτρηση του σακχάρου, την ωορρηξία ή το τεστ εγκυμοσύνης) διότι αν κολλήσει η υγρασία στις ταινίες, είναι πιθανό να οδηγήσει σε λανθασμένη μέτρηση ή σε ένδειξη αντιστοίχως.

Είναι λύση η φύλαξη στο ψυγείο;

Κατηγορηματικά όχι, διότι το ψύχος επίσης μπορεί να αλλοιώσει τα φάρμακα. Ιδιαίτερα ευάλωτα στο ψύχος είναι τα εναιωρήματα, δηλαδή τα φάρμακα που πρέπει να τα ανακινήσουμε πριν από τη χρήση για να διαλυθεί καλύτερα η δραστική ουσία τους.

Ποιος είναι ο καλύτερος χώρος για τη φύλαξη;

Κάθε φάρμακο που δεν αναγράφει ότι πρέπει να φυλάσσεται εντός ψυγείου, θα πρέπει να βρίσκεται σε ελεγχόμενη θερμοκρασία δωματίου (η ιδεώδης είναι 25 βαθμοί Κελσίου), μακριά από κάθε είδους πηγή θερμότητας (από τα μάτια της κουζίνας έως το καλοριφέρ) και μακριά από τον ήλιο και την υγρασία. 

Αυτό εξ ορισμού αποκλείει το μπάνιο και την κουζίνα. Προτιμότερο είναι κάποιο από τα άλλα δωμάτια, αν μάλιστα αυτός ο χώρος κλιματίζεται, ακόμα καλύτερα.

Κίνδυνος αλλοίωσης

* Όταν η θερμοκρασία εντός σπιτιού εγγίζει τους 30 βαθμούς Κελσίου και δεν έχετε κλιματισμό

* Όταν στα αεροπορικά ταξίδια δεν έχετε τα φάρμακα στην χειραποσκευή, αλλά στην βαλίτσα που δώσατε στο check-in

* Όταν στα οδικά ταξίδια έχετε τα φάρμακα στο πορτ μπαγκάζ

* Όταν στα ακτοπλοϊκά ταξίδια έχετε τα φάρμακα στο αυτοκίνητο ή στη βαλίτσα που αφήνετε στον χώρο αποσκευών και όχι στην τσάντα που έχετε μαζί σας στο σαλόνι των επιβατών.

* Όταν στα ακτοπλοϊκά ταξίδια κάθεστε στο κατάστρωμα και έχετε τα φάρμακα σε κοινή χειραποσκευή

* Όταν παραλαμβάνετε φάρμακα με το ταχυδρομείο και μένουν επί μέρες στο γραμματοκιβώτιο έως ότου τα παραλάβετε

* Όταν υπάρχουν παρατεταμένες διακοπές ρεύματος

Συνέπειες υπερθέρμανσης

* Αλλοίωση

* Μείωση της αποτελεσματικότητας

* Δυνητικός κίνδυνος για την υγεία

Μην παίρνετε φάρμακα, τα οποία:

* Έχουν αλλοίωση στο χρώμα ή στην συνοχή τους, ανεξάρτητα από την ημερομηνία λήξεως

* Έχουν περίεργη μυρωδιά

* «Κολλάνε» μεταξύ τους (τα χάπια), παρουσιάζουν ρωγμές ή είναι πιο μαλακά ή πιο σκληρά απ’ ό,τι συνήθως

* Παρουσιάζουν «κατακάθι» (τα σιρόπια), αλλά δεν αναγράφουν ότι πρέπει να τα ανακινήσετε πριν τα πάρετε (δηλαδή δεν αναγράφουν ότι είναι εναιωρήματα)

Τι να κάνετε

* Να διαβάζετε σε κάθε φάρμακο ξεχωριστά τις συστάσεις για τις συνθήκες φύλαξης/διατήρησης και να τις τηρείτε κατά γράμμα

* Συμβουλευθείτε τον γιατρό σας αν και τι είδους ειδικές προφυλάξεις χρειάζονται τα φάρμακά σας κατά τους θερινούς μήνες

* Αν τα φάρμακα δεν αναγράφουν «φυλάσσεται στο ψυγείο», να μην τα βάζετε στο ψυγείο

* Τα φάρμακα που δεν χρειάζονται ψυγείο, πρέπει να φυλάσσονται μακριά από το μπάνιο και την κουζίνα. Ιδεώδης χώρος είναι ένα ντουλάπι στο υπνοδωμάτιο, μακριά από τις σωληνώσεις του καλοριφέρ. Αν δεν έχετε κλιματιστικό στο υπνοδωμάτιο, αλλά έχετε στο σαλόνι, καλύτερα να τα φυλάξετε σε ένα ντουλάπι στο σαλόνι (είναι πιο ελεγχόμενη έτσι η θερμοκρασία)

* Όταν ταξιδεύετε με πλοίο, αεροπλάνο ή αυτοκίνητο, να έχετε τα φάρμακα στην χειραποσκευή που θα έχετε μαζί σας στον χώρο των επιβατών. Αν, όμως, καθήσετε στο κατάστρωμα στο πλοίο, θα χρειαστεί να τα βάλετε σε μία ισοθερμική τσάντα, που θα τοποθετήσετε σε σκιερό μέρος το οποίο θα κτυπάει ο φρέσκος αέρας.

* Όταν πηγαίνετε για μπάνιο στη θάλασσα, να έχετε τα φάρμακα σε ισοθερμική τσάντα, εφ’ όσον πρέπει να τα πάρετε μαζί σας.

* Εάν κάνετε ηλεκτρονική παραγγελία φαρμάκων, να ζητάτε πάντοτε να σας αποστέλλονται συστημένα, ούτως ώστε να τα παραλαμβάνετε αυτοπροσώπως και όχι να τα βρίσκετε στο γραμματοκιβώτιο με καθυστέρηση.

* Αν τα φάρμακά σας εκτεθούν σε θερμοκρασία πάνω από 30 βαθμούς Κελσίου, για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα, καλό είναι να τα αντικαταστήσετε.

* Ειδικά τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη που παίρνουν ινσουλίνη, θα πρέπει να τη μεταφέρουν παντού σε φορητά ψυγειάκια και ποτέ να μην την αφήνουν μέσα στο αυτοκίνητο.

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται:

* Ινσουλίνες (για διαβήτη)

* Νιτρογλυκερίνη (για καρδιοπάθεια)

* Ορμονικά σκευάσματα (λ.χ. για θυρεοειδή, αντισύλληψη κ.τ.λ.)

* Αντιβιοτικά

* Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη

* Κορτιζονούχα

* Αντιεπιληπτικά

* Αντιπηκτικά

* Ταινίες διαγνωστικών τεστ (λ.χ. μέτρηση σακχάρου, τεστ εγκυμοσύνης)

ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία