Για να μπορέσετε να αντιμετωπίσετε την πιτυρίδα, είναι σημαντικό να εντοπίσετε τη ρίζα του προβλήματος.

Αν και η πιτυρίδα δεν είναι μεταδοτική και σπανίως αποτελεί σοβαρή διαταραχή, παρ’ όλα αυτά αποτελεί μεγάλο πλήγμα για την αυτοπεποίθηση. Πρόκειται συνήθως για μία χρόνια πάθηση του τριχωτού της κεφαλής, η οποία εκδηλώνεται με μικρές λευκές φολίδες που κολλάνε στη βάση της τρίχας, και συνοδεύεται από αίσθημα κνησμού. Η ριζική θεραπεία της είναι δύσκολη, όμως στην αγορά διατίθενται ειδικά σχεδιασμένα προϊόντα που μπορούν να την θέσουν υπό έλεγχο. 
Η... ρίζα του προβλήματος
Για να μπορέσετε να αντιμετωπίσετε την πιτυρίδα, είναι σημαντικό να εντοπίσετε τη ρίζα του προβλήματος. Οι πιο κοινές αιτίες είναι:
Ξηρό δέρμα: Μία απλή ξηροδερμία – όπως αυτή που προκαλείται κατά τη διάρκεια του χειμώνα όταν ο αέρας είναι κρύος και οι εσωτερικοί χώροι υπερθερμασμένοι – αποτελεί την πιο συνήθη αιτία του προβλήματος. Στην περίπτωση αυτή, η πιτυρίδα εκδηλώνεται με μικρές φολίδες, όπως και στην περίπτωση που το τριχωτό της κεφαλής εκτεθεί για πολλή ώρα στις ακτίνες του ηλίου και προκληθεί ερεθισμός ή ηλιακό έγκαυμα.
Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα: Πρόκειται για δερματική πάθηση χαρακτηρίζεται από ερυθρή, λιπαρή επιδερμίδα, η οποία καλύπτεται από λευκές ή κιτρινωπές φολίδες. Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα μπορεί να προσβάλλει όχι μόνο το τριχωτό της κεφαλής, αλλά και άλλες περιοχές πλούσιες σε σμηγματογόνους αδένες, όπως τα φρύδια, τα πλαϊνά της μύτης, το πίσω μέρος των αυτιών, το οστό του στέρνου, τη βουβωνική χώρα, και ορισμένες φορές τις μασχάλες.
Μη συχνό λούσιμο: Όταν τα μαλλιά δεν λούζονται συχνά, συσσωρεύονται οι λιπαρές ουσίες και τα δερματικά κύτταρα του τριχωτού, ενισχύοντας έτσι το φαινόμενο της πιτυρίδας.
Ψωρίαση: Αυτή η δερματική πάθηση προκαλεί συσσώρευση νεκρών κυττάρων στο τριχωτό της κεφαλής, τα οποία με τη σειρά τους σχηματίζουν παχιές, γκρίζες φολίδες. Αν και η ψωρίαση παρατηρείται συνήθως στα γόνατα, τους αγκώνες και τον κορμό, μπορεί να προσβάλλει και το δέρμα του κεφαλιού.
Έκζεμα: Αν υποφέρετε από έκζεμα σε οποιοδήποτε άλλο σημείο του σώματός σας, τότε είναι πιθανό να έχει προσβληθεί και το δέρμα της κεφαλής, με αποτέλεσμα την εμφάνιση πιτυρίδας.
Ευαισθησία σε προϊόντα περιποίησης μαλλιών (δερματίτιδα εξ επαφής): Ορισμένες φορές, η ευαισθησία σε ορισμένα συστατικά που περιέχονται στα προϊόντα περιποίησης ή τις βαφές μαλλιών (ιδιαιτέρως αλλεργία στην παραφαινυλενοδιαμίνη), μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό, κνησμό και σχηματισμό φολίδων στο δέρμα της κεφαλής. Το ίδιο μπορεί να επιφέρει και το πολύ συχνό λούσιμο ή η υπερβολική χρήση προϊόντων styling.
Μυκητίαση: Ο ζυμομύκητας malassezia ζει στο τριχωτό της κεφαλής των περισσότερων υγιών ενηλίκων χωρίς να δημιουργεί προβλήματα. Ορισμένες φορές όμως, αρχίζει να αναπτύσσεται ανεξέλεγκτα, τρεφόμενος από τις λιπαρές ουσίες που εκκρίνουν οι θύλακες των τριχών. Αυτό μπορεί να ερεθίσει το δέρμα και να προκαλέσει την αύξηση των δερματικών κυττάρων. Τα περίσσια δερματικά κύτταρα πεθαίνουν και πέφτουν με τη μορφή λευκών φολίδων, καθώς αναμιγνύονται με τις λιπαρές ουσίες των μαλλιών και του δέρματος της κεφαλής. Αν και δεν είναι ακριβώς γνωστό τι προκαλεί την υπερανάπτυξη του μύκητα malassezia, πιστεύεται ότι επιβαρυντικό ρόλο παίζουν οι ορμονικές διακυμάνσεις, η αυξημένη λιπαρότητα, το στρες, οι νευρολογικές διαταραχές, όπως η νόσος του Πάρκινσον, και το εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι αν και πιτυρίδα μπορεί να εμφανίσουν σχεδόν όλοι οι άνθρωποι, πιο επιρρεπείς είναι όσοι διανύουν τα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσής τους και τη μέση ηλικία. Ακόμα, η πιτυρίδα δείχνει την προτίμησή της στο «ισχυρό» φύλο, καθώς οι άντρες έχουν μεγαλύτερους σμηγματογόνους αδένες, ενώ έχει αποδειχτεί ότι επιβαρυντικό ρόλο παίζουν και οι ανδρικές ορμόνες. Όσοι έχουν λιπαρά μαλλιά, ανήκουν επίσης στην ομάδα υψηλού κινδύνου, καθώς ο ζυμομύκητας malassezia τρέφεται από τις λιπαρές ουσίες του τριχωτού της κεφαλής, ενώ αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν πιτυρίδα έχουν και όσοι ακολουθούν διατροφή φτωχή σε ψευδάργυρο, βιταμίνες της ομάδας Β και ορισμένους τύπους λιπαρών οξέων.

Υγεία επί κεφαλής
Τα καλά νέα είναι ότι η πιτυρίδα είναι σχεδόν πάντα ελέγξιμη, αν και η θεραπεία της απαιτεί συνέπεια και επιμονή. Σε γενικές γραμμές, το καθημερινό λούσιμο με ένα σαμπουάν ουδέτερου pH για τον περιορισμό της λιπαρότητας και της συσσώρευσης δερματικών κυττάρων, αποτελεί το πρώτο βήμα για την αντιμετώπισή της.
Όταν τα απλά σαμπουάν αποτυγχάνουν, τότε κρίνεται αναγκαία η χρήση φαρμακευτικών σαμπουάν. Θα πρέπει να γνωρίζετε όμως ότι δεν είναι όλα ίδια και επομένως ενδέχεται να δοκιμάσετε αρκετά μέχρι να εντοπίσετε το πιο αποτελεσματικό για τη δική σας περίπτωση. Αν παρουσιάσετε κνησμό, τσιμπηματάκια, ερυθρότητα ή καύσο μετά τη χρήση ενός τέτοιου προϊόντος, θα πρέπει να διακόψετε αμέσως τη χρήση του, ενώ αν παρουσιάσετε αλλεργική αντίδραση, όπως εξάνθημα ή δύσπνοια, τότε αναζητήστε άμεσα ιατρική συμβουλή.

Τα σαμπουάν κατά της πιτυρίδας κατηγοριοποιούνται ανάλογα με τη φαρμακευτική ουσία που περιέχουν:
• Πυριθειόνη ψευδαργύρου. Πρόκειται για μία αντιβακτηριακή και αντιμυκητιακή δραστική ουσία, που περιορίζει την παρουσία του μύκητα που ευθύνεται για την πιτυρίδα και τη σμηγματορροϊκή δερματίτιδα.
• Πίσσα άνθρακα. Πρόκειται για ένα υποπροϊόν από την επεξεργασία του άνθρακα, που συμβάλλει στην αντιμετώπιση της πιτυρίδας, της σμηγματορροϊκής δερματίτιδας και της ψωρίασης, επιβραδύνοντας τον θάνατο και την πτώση των δερματικών κυττάρων του τριχωτού.
• Σαλικυλικό οξύ. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και «scrub του τριχωτού της κεφαλής», καθώς ευνοεί την απομάκρυνση των φολίδων. Μπορεί όμως να αφήσει ξηρή την επιδερμίδα, γι' αυτό συστήνεται η χρήση μαλακτικής κρέμας μετά το σαμπουάν.
• Θειούχο σελήνιο. Επιμηκύνει τη ζωή των δερματικών κυττάρων και περιορίζει την ανάπτυξη του μύκητα malassezia. Υπάρχει ωστόσο κίνδυνος να αποχρωματίσει τα ξανθά, τα γκρίζα ή τα χημικά βαμμένα μαλλιά.
• Κετοκοναζόλη. Αποτελεί αντιμυκητιακή ουσία ευρέως φάσματος, που μπορεί να φέρει αποτελέσματα όταν έχουν αποτύχει όλα τα άλλα σαμπουάν κατά της πιτυρίδας.

Η χρήση των παραπάνω σαμπουάν συστήνεται να γίνεται καθημερινά ή μέρα παρά μέρα, μέχρι να τεθεί υπό έλεγχο η πιτυρίδα. Αν ένας τύπος σαμπουάν αποδειχτεί αποτελεσματικός για ένα διάστημα και στην πορεία χάσει την δραστικότητά του, τότε συστήνεται η εναλλαγή του ανά διαστήματα με άλλο διαφορετικό σαμπουάν. Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να πραγματοποιείτε καλό μασάζ στο κεφάλι και να αφήνετε το προϊόν να δράσει για τουλάχιστον πέντε λεπτά. 
Πέρα από το συχνό λούσιμο, για την αντιμετώπιση της πιτυρίδας θα πρέπει να αποφεύγετε όσο είναι δυνατόν τη χρήση προϊόντων styling (λακ, ζελέ, μους, κερί). Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζει η διαχείριση του καθημερινού στρες, που αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα, καθώς και η υιοθέτηση μιας υγιεινούς διατροφής πλούσιας σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Αν είστε οπαδός των εναλλακτικών θεραπειών, σημειώστε ότι το έλαιο του τεϊόδεντρου (tea tree oil) φημίζεται για την αντισηπτική, την αντιβιοτική και την αντιμυκητιακή δράση του. Όχι τυχαία, αποτελεί κύριο συστατικό πολλών φυτικών σαμπουάν.

nutrimed.gr
Χριστόφορος Τζερμιάς,
Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος