Η συχνότητα, η σύσταση και ο όγκος των κοπράνων διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία και τη διατροφή του παιδιού...

Ποια είναι η φυσιολογική λειτουργία του εντέρου των παιδιών

Η συχνότητα, η σύσταση και ο όγκος των κοπράνων διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία και τη διατροφή του παιδιού

• Τα θηλάζοντα βρέφη μπορεί να έχουν από 1-7 κρεμμώδεις κενώσεις την ημέρα ως και 1 την εβδομάδα

• Μωρά από 2 εβδομάδων ως και 1 έτους που τρέφονται με γάλα σκόνη το φυσιολογικό είναι περίπου 2 κενώσεις την ημέρα

• Παιδιά άνω των 2 ετών μπορούν να έχουν 2-3 κενώσεις την ημέρα ως και 3 την εβδομάδα.

Τι είναι η δυσκοιλιότητα

Η δυσκοιλιότητα είναι σύμπτωμα και όχι νόσος και μπορεί να οριστεί με διάφορους τρόπους

1. Ανάλογα με τον αριθμό των κενώσεων

2. Ανάλογα με τη σύσταση των κενώσεων - σκληρά κόπρανα συστηματικά για τουλάχιστον 2 εβδομάδες, που μπορεί να είναι επώδυνα κατά την αφόδευση και σαν συνέπεια μπορεί να έχουν την κατακράτηση τους από το παιδί.

Πόσο συχνή είναι η δυσκοιλιότητα

Είναι ένα πάρα πολύ κοινό σύμπτωμα που εμφανίζεται στο 5-10% των παιδιών. Από αυτά, στο 95% δεν υπάρχει οργανικό ή ανατομικό πρόβλημα (ιδιοπαθής δυσκοιλιότητα) και μόνο στο 5% μπορεί να είναι εκδήλωση μιας υποκείμενης νόσου (π.χ αλλεργία στην πρωτείνη του γάλακτος της αγελάδας ή κοιλιοκάκη) ή κάποιου ανατομικού προβλήματος (οργανική δυσκοιλιότητα).

Ποια είναι τα αίτια της ιδιοπαθούς δυσκοιλιότητας

Συνήθως το παιδί είναι υγιές και αναπτύσσεται σωστά. Σε αυτό το τύπο δυσκοιλιότητας τα αίτια μπορεί να είναι πολλά

• Γενετικά (π.χ οικογενειακό ιστορικό ενός γονέα δίνει 10% πιθανότητες στο παιδί)

• Ιδιοσυστασιακά

• Ψυχολογικά (π.χ αποφυγή τουαλέτας στο σχολείο, εκμάθηση τουαλέτας στα νήπια)

• Περιβαλλοντικά (π.χ ζεστός καιρός που προκαλεί ήπια αφυδάτωση)

• Διαιτητικά (που αφορά και την πλειονότητα των παιδιών.

Σε αυτή την περίπτωση η διατροφή συνήθως είναι φτωχή σε φυτικές ίνες και νερό και πλούσια σε επεξεργασμένες τροφές και υδατάνθρακες (π.χ ζάχαρη και λευκό αλεύρι) και σε ζωικές τροφές.

Επίσης, σε κάποιες περιόδους της ανάπτυξης του βρέφους ή του νηπίου υπάρχουν παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν παροδική δυσκοιλιότητα όπως

• Αντικατάσταση του θηλασμού σε γάλα σκόνη

• Εισαγωγή στερεών τροφών στη διατροφή

• Κατά την περίοδο μιας λοίμωξης με πυρετό, αφυδάτωση ή κατάκλιση

• Πρώιμη αφαίρεση πάνας

• Παρουσία ραγάδας πρωκτού που προκαλεί πόνο.

Στα μεγαλύτερα παιδιά, τις περισσότερες φορές ξεκινά ένας φαύλος κύκλος όπου η επώδυνη αφόδευση ή ο φόβος της τουαλέτας προκαλεί ηθελημένη κατακράτηση των κοπράνων. Αυτό θα επιδεινώσει την κατάσταση και θα προκαλέσει στο παιδί κοιλιακό άλγος, αέρια στο έντερο, ανορεξία και σε κάποιες περιστάσεις ακόμα και διάρροια από υπερπλήρωση του εντέρου με λεκέδες στο εσώρουχο (εγκόπριση) που μπορεί να επηρεάσουν την ψυχολογία του.

Πότε πρέπει να μας ανησυχήσει η δυσκοιλιότητα

Όταν συνδυάζεται με

• Βρέφος < 1 μηνός

• Καθυστερημένη αποβολή μηκωνίου (οι πρώτες κενώσεις του νεογέννητου που έχουν μαύρο χρώμα) μετά το πρώτο 24ωρο

• Εμετοί, ναυτία, μετεωρισμός και διάταση κοιλιάς, ιδιαίτερα αν εμφανιστούν ξαφνικά

• Καθυστέρηση ανάπτυξης του παιδιού

• Ελλιπής πρόσληψη βάρους ή απώλεια βάρους

• Όταν το παιδί παίρνει φαρμακευτική αγωγή π.χ σίδηρο, βιταμίνη D.

Ποιες πληροφορίες θα μας ζητήσει ο παιδίατρος

• Διατροφικές συνήθειες

• Χρόνο που το μωρό απέβαλλε μηκώνιο (αν καθυστερημένα, θα πρέπει να έχει τονιστεί στους γονείς στο μαιευτήριο)

• Ημερολόγιο καταγραφής της σύστασης, όγκου συχνότητας κενώσεων

• Αν λερώνει το εσώρουχό του με λεκέδες από κόπρανα

• Πόνος κατά την αφόδευση

• Παρουσία αίματος στα κόπρανα ή στο χαρτί.

Η διάγνωση της δυσκοιλιότητας συνήθως βασίζεται στο ιστορικό και στην εξέταση από τον παιδίατρο ή τον παιδογαστρεντερολόγο και περαιτέρω εξετάσεις γίνονται μόνο σε πολύ λίγες περιπτώσεις, όπου υπάρχει υποψία κάποιου παθολογικού αιτίου.

Αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας

Εξαρτάται πάντα από την ηλικία του παιδιού, τη διάρκεια των συμπτωμάτων και τη σοβαρότητά τους. Σε όλες τις περιπτώσεις χρόνιας δυσκοιλιότητας πρέπει να υπάρχει καταρχήν σωστή ενημέρωση για τα αίτια και ψυχολογική υποστήριξη και ενθάρρυνση του παιδιού της οικογένειας γιατί θα χρειαστεί υπομονή, χρόνος και προσπάθεια για να επιτευχθεί ο στόχος των φυσιολογικών κενώσεων.

Στα βρέφη

Σε βρέφη κάτω του ενός έτους, σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας, ΔΕΝ χρησιμοποιείται κανένα φάρμακο ή υποκλυσμός εκτός από

• Μικροκλύσματα γλυκερίνης, όχι όμως συστηματικά, γιατί το μωρό θα χάσει το αντανακλαστικό της αφόδευσης.

• Μικρές δόσεις λακτουλόζης ή λακτιτόλης μόνο σε βρέφη > 6 μηνών και πάντα μετά από σύσταση του γιατρού.

Σε περιπτώσεις χρόνιας δυσκοιλιότητας σε βρέφος, τρόπους θεραπείας αποτελούν

• Μετά τους 2 πρώτους μήνες ζωής, χορήγηση 1-2 φορές την ημέρα βρεφικών ροφημάτων και αραιωμένων χυμών όπως μήλου, αχλαδιού ή δαμάσκηνου

• Αποφυγή χρήσης σιροπιών που περιέχουν μέλι (κίνδυνος αλλαντίασης)

• Εισαγωγή στερεών τροφών όπως φρούτα και λαχανικά με κανονική ποσότητα φυτικών ινών στην κατάλληλη ηλικία και με τη συμβουλή του παιδιάτρου

• Επάλειψη με βαζελίνη ή χρήση ειδικής κρέμας σε περίπτωση ραγάδας πρωκτού.

Σε μεγαλύτερα παιδιά

Γενικά μέτρα

• Άφθονη κατανάλωση υγρών

• Διατροφή πλούσια σε φρούτα όπως δαμάσκηνα, σύκα, μήλα, αχλάδια, λαχανικά και όσπρια. Αποφυγή μπανάνας

• Μικρή κατανάλωση ή αποφυγή αμυλούχων τροφών όπως άσπρο ψωμί, ρύζι, μακαρόνια και πατάτες και επεξεργασμένων υδατανθράκων όπως μπισκότα. Αντικατάστασή από τροφές που περιέχουν φυτικές ίνες όπως δημητριακά, ψωμί, μακαρόνια ή ρύζι ολικής αλέσεως. Σε περίπτωση που το παιδί συνεχίζει να μην περιλαμβάνει στη διατροφή του φυτικές ίνες από τέτοιες τροφές τότε ο παιδίατρος μπορεί να συστήσει φυτικές ίνες σε σκόνη που αναμειγνύεται με το γάλα ή σε μορφή σιρόπι

• Αποφυγή υπερβολικής (πάνω από 750 -800ml) κατανάλωσης γάλακτος ή γαλακτοκομικών προϊόντων

• Ενθάρρυνση και εκπαίδευση της χρήσης της τουαλέτας μεταγευματικά ώστε να γίνεται εκμετάλλευση του γαστροκολικού αντανακλαστικού. Η διαδικασία αυτή δεν πρέπει να γίνει φορτική για το παιδί και θα πρέπει να το αφήσουμε να ηρεμήσει και να χαλαρώσει και όχι να πιεστεί. Θα πρέπει να τοποθετείται στην τουαλέτα σε άνετη θέση με τα πόδια του να εφάπτονται σε σκληρή επιφάνεια ή στο πάτωμα για περίπου 10’ μετά το γεύμα. Μπορεί να χρειαστεί να του δώσετε μαζί ένα βιβλίο ή το αγαπημένο του παιχνίδι

• Μέτρια σωματική άσκηση όπως το ποδήλατο ή το τρέξιμο μπορεί να βοηθήσει σημαντικά γιατί διευκολύνει την κινητικότητα του εντέρου.

Φαρμακευτική θεραπεία

Σε πρώτη φάση και σε περίπτωση που σκληρά κόπρανα έχουν συσσωρευτεί στο έντερο τότε ο στόχος της αρχικής θεραπείας θα είναι η κένωση του εντέρου με χρήση υποκλυσμών ή καθαρτικών ή και τα δύο, πάντα εξατομικεύοντας την κατάσταση και μετά από συζήτηση με την οικογένεια και το παιδί όσο αυτό είναι δυνατό.

Στη συνέχεια και αφού έχει αδειάσει το έντερο τότε πρέπει να γίνει προσπάθεια να διατηρηθούν μαλακά τα κόπρανα με στόχο μια κένωση κάθε 1-2 ημέρες. Αυτό θα συμβεί με την υιοθέτηση των γενικών μέτρων που αναφέρθηκαν, και σε περίπτωση που αυτά δεν επαρκούν τότε θα πρέπει να προστεθούν και υπακτικά φάρμακα υπό τις οδηγίες του παιδιάτρου. Υπάρχουν διάφορα τέτοια φάρμακα που δρουν με διαφορετικούς τρόπους και μπορούν και να συνδυαστούν για δύσκολες περιπτώσεις. Οι δόσεις μπορεί να χρειαστεί να αυξομειωθούν για να επιτευχθεί το ιδανικό αποτέλεσμα. Πρέπει να τονιστεί ότι η φαρμακευτική αγωγή δεν πρέπει ποτέ να σταματήσει απότομα, ακόμα και αν υπάρχουν φυσιολογικές κενώσεις, αλλά σταδιακά σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού. Η διάρκεια της θεραπείας εξατομικεύεται κάθε φορά και μπορεί να είναι από 2 μήνες ως και περισσότερο ανάλογα τη περίπτωση. Παράλληλα, το παιδί πρέπει να ενθαρρύνεται να συνεχίσει την κατανάλωση υγρών και τη διαιτητική αγωγή. Προτού αρχίσει η σταδιακή μείωση της φαρμακευτικής αγωγής η οικογένεια πρέπει να ενημερώνεται ότι δυστυχώς ο κίνδυνος υποτροπής είναι στο 50%, οπότε και θα χρειαστεί επανάληψη της θεραπείας. Παιδιά με χρόνια ιδιοπαθή δυσκοιλιότητα μπορεί να συνεχίσουν να έχουν δυσκολία στις κενώσεις ακόμα και στην εφηβεία.

ΠΗΓΗ: iatronet.gr