Ο χρόνος σε συνδυασμό με τα γονίδια και τον τρόπο ζωής μας αφήνει τα σημάδια του στο σώμα μας.

Ο χρόνος σε συνδυασμό με τα γονίδια και τον τρόπο ζωής μας αφήνει τα σημάδια του στο σώμα μας. Αν και είναι αδύνατον να τον σταματήσουμε, μπορούμε να τον επιβραδύνουμε, φροντίζοντας να ζούμε κατά το δυνατόν υγιεινά – δίχως τσιγάρο, καθιστική ζωή και πρόχειρα φαγητά, αλλά με υγιεινή διατροφή και αρκετή, καθημερινή κίνηση.

Στο γράφημα παρατίθενται μερικές από τις κυριότερες αλλαγές που συμβαίνουν στα όργανα και στους ιστούς καθώς μεγαλώνουμε.

Δέρμα

Η εξωτερική στοιβάδα του (η επιδερμίδα) γίνεται πιο λεπτή. Τα κύτταρα που παράγουν μελανίνη (είναι η ουσία που δίνει στο δέρμα κάθε ανθρώπου το χαρακτηριστικό χρώμα του) ελαττώνονται σε αριθμό ενώ όσα απομένουν είναι πιο μεγάλα σε μέγεθος και έτσι, το δέρμα δείχνει πιο λεπτό, πιο χλωμό και πιο διάφανο.

Στα σημεία που «βλέπει» ο ήλιος μπορεί να εμφανιστούν κηλίδες. Το δέρμα χάνει τη δύναμη και την ελαστικότητά του. Το κολλαγόνο και η ελαστίνη εκφυλίζονται, με συνέπεια να αναπτύσσονται ρυτίδες, «σακούλες» και πτυχώσεις, που είναι εντονότερες στους καπνιστές και σε όσους εκτίθενται πολύ στον ήλιο.

Μειώνεται η παραγωγή σμήγματος, με συνέπεια να μην λιπαίνεται καλά το δέρμα και έτσι να εκδηλώνονται ξηρότητα και κνησμός (φαγούρα).

Τα αιμοφόρα αγγεία γίνονται πιο εύθραυστα και η δημιουργία μώλωπα (μελανιά) πιο εύκολη.

Μειώνεται η παραγωγή ιδρώτα και έτσι εμποδίζεται το δρόσισμα του οργανισμού όταν κάνει ζέστη.

Οστά

Τα οστά χάνουν ασβέστιο και γίνονται πιο εύθραυστα. Την μέγιστη οστική πυκνότητά μας την αποκτάμε μέχρι τα 25 μας χρόνια. Μετά από αυτή την ηλικία, αρχίζει η προοδευτική απώλεια οστικής μάζας. Όσο πιο δραστήριος είναι κανείς στην παιδική ηλικία και όσο περισσότερα γαλακτοκομικά προϊόντα καταναλώνει, τόσο πιο μεγάλη θα είναι η μέγιστη οστική μάζα του. 

Εάν η απώλεια οστικής μάζας είναι πολύ μεγάλη, αναπτύσσεται οστεοπόρωση που είναι πολύ πιο συχνή στις γυναίκες, αλλά μπορεί να εκδηλωθεί και στους άντρες. Η οστεοπόρωση αυξάνει τον κίνδυνο καταγμάτων, τον οποίο επιτείνει το αυξημένο ενδεχόμενο πτώσης εξαιτίας της φθοράς σε μυϊκή δύναμη και ευλυγισία.

Ύψος

Το ύψος μειώνεται, κυρίως λόγω βράχυνσης του κορμού και της σπονδυλικής στήλης. Η μείωση αυτή παρατηρείται μετά την ηλικία των 40 ετών, με ρυθμό απώλειας περίπου 1 εκατοστού κάθε 10 χρόνια.

Συνολικά, η διαδικασία του γήρατος μπορεί να επιφέρει απώλεια ύψους κατά 5 εκατοστά κατά μέσον όρο.

Αρθρώσεις

Στις αρθρώσεις αναπτύσσονται φλεγμονή, πόνος, δυσκαμψία και παραμορφώσεις, εξαιτίας της φυσιολογικής φθοράς τους. Σχεδόν όλοι οι ηλικιωμένοι έχουν αλλοιώσεις των αρθρώσεων που προκαλούν από μικρή δυσκαμψία έως σοβαρή αρθρίτιδα.

Οι ώμοι μπορεί να γίνουν πιο στενοί και η λεκάνη πιο φαρδιά. Το σώμα μπορεί να είναι πιο κυρτωμένο.

Μύες

Η δύναμη και η μυϊκή μάζα φτάνουν στο μέγιστο επίπεδο στις ηλικίες 20-30 ετών. Στη συνέχεια, αρχίζει η προοδευτική φθορά που εκδηλώνεται με συρρίκνωση και ελάττωση του αριθμού και του μεγέθους των μυϊκών ινών. Το επακόλουθο είναι απώλεια μυϊκής δύναμης και ευλυγισίας. 

Η περίμετρος της μέσης αρχίζει να αυξάνεται μετά τα 40 χρόνια, καθώς οι μύες μετατρέπονται σε λίπος το οποίο συγκεντρώνεται στον κορμό.

Στην ίδια ηλικία αρχίζει η ελάττωση της μυϊκής μάζας σε χέρια και σε πόδια.

Οι κινήσεις επιβραδύνονται και μπορεί να περιοριστούν. Ο διασκελισμός κατά την βάδιση γίνεται πιο αργός και πιο μικρός. Μπορεί να παρατηρηθεί αστάθεια στη βάδιση και μικρότερη κινητικότητα των χεριών.

Η δύναμη και η αντοχή ελαττώνονται και η κόπωση μπορεί να εμφανίζεται πιο γρήγορα.

Πρόσωπο

Ο μυϊκός τόνος μειώνεται σταδιακά και το πρόσωπο μοιάζει «κρεμασμένο». Οι ιστοί κάτω από τη γνάθο «σακουλιάζουν» και οδηγούν μερικές φορές στο «διπλοσάγονο».

Σε μερικούς ανθρώπους η μύτη μακραίνει λίγο και μοιάζει πιο έντονη. Η αίσθηση της όσφρησης ελαττώνεται συνήθως μετά την ηλικία των 70 ετών.

Μπορεί να αναπτυχθούν χρωματιστές κηλίδες, κυρίως εξαιτίας της έκθεσης στον ήλιο.

Αυτιά

Τα αυτιά μπορεί να μακρύνουν λίγο, πιθανώς εξαιτίας της ανάπτυξης χόνδρου. Σε ορισμένους άντρες αναπτύσσονται τρίχες στα αυτιά που γίνονται πιο μακριές, πιο σκληρές και πιο εμφανείς καθώς μεγαλώνουν.

Η κυψελίδα γίνεται πιο ξηρή, με συνέπεια να είναι πιο εύκολη η απόφραξη του ακουστικού πόρου και να μειώνεται η ακοή.

Από την ηλικία των 30 ετών αρχίζει να φθίνει η ακοή, εκτός κι αν υπάρξει εξωτερικός παράγοντας (λ.χ. υπερβολική έκθεση σε πολύ δυνατή μουσική ή επαγγελματικό θόρυβο) που θα την πλήξει νωρίτερα. Η μείωση της ακοής γίνεται πιο εμφανής από την ηλικία των 50 ετών, ενώ ένας άνθρωπος στους τρεις στις ηλικίες άνω των 60 ετών έχει βαρηκοΐα.

Μάτια

Τα φρύδια και οι βλεφαρίδες «γκριζάρουν». Το δέρμα γύρω από τα μάτια χαλαρώνει και αναπτύσσει ρυτίδες. Οι οφθαλμικοί κόγχοι μοιάζουν βαθουλωμένοι και περιορίζονται οι κινήσεις των ματιών.

Τα κάτω βλέφαρα μοιάζουν «σακουλιασμένα» και συχνά «πέφτουν» τα βλέφαρα, περιορίζοντας σε κάποιες περιπτώσεις την όραση. Η εξωτερική επιφάνεια των ματιών (ο κερατοειδής χιτώνας) μπορεί να παρουσιάσουν έναν γκριζόλευκο δακτύλιο.

Το έγχρωμο τμήμα των ματιών (η ίριδα) χάνει χρωστική ουσία, γι’ αυτό και πολλοί ηλικιωμένοι μοιάζουν να έχουν γκρι ή ανοιχτά μπλε μάτια.

Η οπτική οξύτητα αρχίζει να μειώνεται μετά την ηλικία των 40 ετών, οπότε και αρχίζει να αναπτύσσεται σταδιακά η πρεσβυωπία.

Στόμα

Μπορεί να υποχωρήσουν τα ούλα, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη οδοντικών προβλημάτων και αλλάζοντας την εμφάνιση του στόματος. Αν υπάρξει απώλεια δοντιών, τα χείλη θα μοιάζουν «βουλιαγμένα».

Το οστούν της γνάθου χάνει οστική μάζα, με αποτέλεσμα να μειώνεται το μέγεθος του κάτω τμήματος του προσώπου και να φαίνονται πιο έντονα το μέτωπο, η μύτη και το στόμα.

Η παραγωγή σιέλου μπορεί να μειωθεί, οδηγώντας σε ξηροστομία, που με τη σειρά της μπορεί να επηρεάσει την ομιλία, τη γεύση και την κατάποση.

Τα δόντια μπορεί να γίνουν εύθραυστα.

Στις γυναίκες, από τα 40 και μετά αρχίζει να μειώνεται ο αριθμός των γευστικών καλύκων στη γλώσσα, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για τη γεύση. Η μείωση αυτή μπορεί να αλλάξει τη γεύση μας. Στους άντρες, η μείωση αυτή αρχίζει συνήθως στα 50.

Καρδιά και αιμοφόρα αγγεία

Ο καρδιακός ρυθμός επιβραδύνεται. Το μέγεθος της καρδιάς συχνά αυξάνεται λίγο (ιδίως στην αριστερά κοιλία) αλλά επειδή αναπτύσσεται πάχυνση στο τοίχωμα της καρδιάς, γεμίζει με λιγότερο αίμα και με πιο αργό ρυθμό.

Ο καρδιακός μυς χάνει προοδευτικά την δύναμη να ωθεί γρήγορα, μεγάλες ποσότητες αίματος σε όλο το σώμα και έτσι κουραζόμαστε πιο εύκολα και χρειαζόμαστε περισσότερη ώρα για να συνέλθουμε.

Τα αιμοφόρα αγγεία χάνουν την ελαστικότητά τους. Συσσωρεύονται λιπώδη ιζήματα στα εσωτερικά τοιχώματα των αρτηριών (αυτή είναι η αρτηριοσκλήρυνση), με συνέπεια στένωση στον χώρο απ’ όπου διέρχεται το αίμα (λέγεται αυλός της αρτηρίας). Η κύρια αρτηρία που τροφοδοτεί με αίμα το σώμα, η αορτή, αποκτά πιο παχύ, δύσκαμπτο τοίχωμα, γεγονός που αυξάνει την αρτηριακή πίεση.

Οι βαλβίδες της καρδιάς που ρυθμίζουν την ροή του αίματος, αναπτύσσουν πάχυνση και γίνονται πιο δύσκαμπτες.

Η καρδιά αναγκάζεται να δουλεύει πιο σκληρά για να τροφοδοτήσει με αίμα τον οργανισμό, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει στην υπέρταση και σε άλλα προβλήματα. Η μείωση στην αποδοτικότητα της καρδιάς αρχίζει γύρω στα 30 χρόνια και μέχρι τα 60 έχει μειωθεί περίπου στο μισό. Η εκφύλισή της είναι ταχύτερη σε όσους δεν γυμνάζονται.

Αίμα

Μειώνεται ο όγκος του αίματος, επειδή ελαττώνεται η συνολική περιεκτικότητα του σώματος σε νερό. Μειώνεται επίσης ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων, τα οποία μεταφέρουν οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά στον οργανισμό (ένας ακόμα λόγος για τον οποίο εκδηλώνεται πιο εύκολα η κόπωση).

Μειώνονται επίσης ορισμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος (λεμφοκύτταρα), με συνέπεια να ελαττώνονται οι φυσικές άμυνές μας εναντίον των μικροβίων.

Πεπτικό σύστημα

Η κατάποση όσο και η περίσταλση (η ρυθμική κίνηση της τροφής καθώς διέρχεται από την πεπτική οδό) επιβραδύνονται.

Το εσωτερικό τοίχωμα των εντέρων μπορεί να μην απορροφά καλά τα θρεπτικά συστατικά. Μειώνονται βαθμιαία οι ουσίες που παράγουν το στομάχι, το λεπτό έντερο, το ήπαρ και το πάγκρεας για να γίνει η πέψη των τροφίμων (το στομάχι λ.χ. παράγει λιγότερα οξέα έπειτα από την ηλικία των 50 ετών, γι’ αυτό και είναι πιο δύσκολο να απορροφηθεί η βιταμίνη Β12).

Γίνονται πιο συχνά προβλήματα όπως η δυσπεψία, οι ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών και η δυσκοιλιότητα.

Ουροποιητικό σύστημα

Μειώνεται ο νεφρικός ιστός και ο αριθμός των μονάδων διήθησης των νεφρών (λέγονται νεφρώνες), ενώ τα αιμοφόρα αγγεία των νεφρών παρουσιάζουν σκλήρυνση. Έτσι, επιβραδύνεται η νεφρική λειτουργία.

Η ουροδόχος κύστη γίνεται πιο δύσκαμπτη και οι μύες της χαλαρώνουν, με συνέπεια να μην αδειάζει πλήρως κατά την ούρηση.

Στις γυναίκες, η μυϊκή χαλάρωση μπορεί να προκαλέσει πρόπτωση της κύστεως, που μπορεί να μπλοκάρει την ουρήθρα. Στους άντρες, μπορεί να παρατηρηθεί διόγκωση του προστάτη, που αποφράσσει την ουρήθρα.

Πνεύμονες

Μέχρι την ηλικία των 20 ετών ο οργανισμός παράγει νέες πνευμονικές κυψελίδες (είναι οι πιο μικροσκοπικές δομές των πνευμόνων που γεμίζουν με αέρα). Από τα 20 και μετά, οι πνεύμονες χάνουν σταδιακά τον ιστό τους, με τις κυψελίδες να μειώνονται σε αριθμό – το ίδιο και τα μικροσκοπικά αιμοφόρα αγγεία που τις τροφοδοτούν με αίμα (τριχοειδή αγγεία). Οι πνεύμονες γίνονται επίσης λιγότερο ελαστικοί.

Μειώνεται η μέγιστη δύναμη με την οποία εισπνέουμε ή εκπνέουμε. Οι μύες των πλευρών εξασθενούν και ο θώρακας τεντώνεται λιγότερο κατά την αναπνοή.

Εγκέφαλος και νευρικό σύστημα

Ελαττώνεται το μέγεθος (όγκος) του εγκεφάλου και ο αριθμός των νευρικών κυττάρων σε αυτόν. Επιβραδύνεται η μετάδοση μηνυμάτων μεταξύ των νευρικών κυττάρων. Μπορεί να συσσωρευτούν στον εγκέφαλο άχρηστα υποπροϊόντα του μεταβολισμού δημιουργώντας μη φυσιολογικές δομές που ονομάζονται πλάκες.

Τα νεύρα εκφυλίζονται, επηρεάζοντας τις αισθήσεις – μεταξύ αυτών την αφή, με συνέπεια προβλήματα κίνησης και ασφάλειας.

Η μνήμη (ιδίως η βραχυχρόνια) γίνεται λιγότερο αποδοτική. Η σκέψη και η αντίληψη γίνονται πιο αργές. Τα αντανακλαστικά μας μειώνονται και ο συντονισμός των κινήσεων επιβραδύνεται.

ΠΗΓΕΣ: Ιατρικό Κέντρο Milton S. Hersey του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, Εθνικό Ίδρυμα Γήρανσης (NIA) και Εθνικά Ιδρύματα Υγείας (ΝΙΗ), ΗΠΑ, Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας (AAD), Αμερικανική Ακαδημία Ορθοπεδικών Χειρουργών (AAOS)

Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ Ειδική έκδοση ΥΓΕΙΑ, ygeia.tanea.gr