Κάθε άνθρωπος εμφανίζει κατά τη διάρκεια της ζωής του πόνο στην κοιλιά. Είναι ένα συνηθισμένο σύμπτωμα που μπορεί να οφείλεται σε εκδήλωση παθήσεων χειρουργικών ή παθολογικών.

Κάθε άνθρωπος εμφανίζει κατά τη διάρκεια της ζωής του πόνο στην κοιλιά. Είναι ένα συνηθισμένο σύμπτωμα που μπορεί να οφείλεται σε εκδήλωση παθήσεων χειρουργικών ή παθολογικών.

Οι πιθανές αιτίες είναι πολυάριθμες (από γαστρεντερίτιδα ή σκωληκοειδίτιδα έως πνευμονία, ρήξη ανευρύσματος ή καρδιακό έμφραγμα) και δεν περιορίζονται μόνο σε παθήσεις ενδοκοιλιακών οργάνων.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα αίτια δεν είναι σοβαρά και μπορεί εύκολα να αντιμετωπιστούν. Σε άλλες περιπτώσεις, ωστόσο, το κοιλιακό άλγος μπορεί να αποτελεί την πρώτη ένδειξη κάποιου σοβαρού προβλήματος που χρειάζεται έγκαιρη και πολλές φορές επείγουσα αντιμετώπιση.

Ο καθηγητής Χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Μανώλης Λέανδρος και η παθολόγος, πρώην διευθύντρια στο ΕΣΥ, δρ Βάσω Σιατερλή αναλύουν τις αιτίες του κοιλιακού πόνου και προειδοποιούν για τις συνέπειες της αμέλειας και της καθυστέρησης στην ιατρική διάγνωση και φροντίδα.

Με ποιο τρόπο γίνεται η διάγνωση;

Θεμελιώδους σημασίας είναι η σωστή λήψη του ιστορικού και η σχολαστική κλινική εξέταση του ασθενούς. Η περιγραφή του ίδιου του πάσχοντος όσον αφορά τον πόνο και το είδος του ενδιαφέρει πάρα πολύ τον θεράποντα γιατρό.

Ακολουθεί η κλινική εξέταση, η οποία οφείλει να είναι πλήρης. Περιλαμβάνει επισκόπηση όλου του σώματος, ψηλάφηση και ακρόαση του θώρακα, της κοιλιάς και του τραχήλου, λήψη ζωτικών σημείων (αρτηριακή πίεση, σφύξεις, αναπνοές, θερμοκρασία), δακτυλική εξέταση του ορθού και γυναικολογική εξέταση.

Κατόπιν, ο γιατρός θα ζητήσει πιθανώς κάποιες παρακλινικές εξετάσεις, για να αποκλείσει ή να επιβεβαιώσει τις αρχικές υποθέσεις. Αυτές που συνηθίζονται περισσότερο είναι η γενική εξέταση αίματος και η γενική ούρων.

Πολύ συχνά χρησιμοποιούνται και βιοχημικές εξετάσεις αίματος (CRP, τρανσαμινάσες, ηλεκτρολύτες, ουρία, κρεατινίνη, σάκχαρο κ.ά.), ο ακτινολογικός έλεγχος (κοιλίας ή και θώρακος) και ο υπερηχογραφικός έλεγχος, αλλά και η αξονική τομογραφία.

Επιπλέον, ο γιατρός μπορεί να κρίνει ότι είναι ασφαλές να προχωρήσει και σε μέτρα ανακούφισης του ασθενούς από τον πόνο με αναλγητικά, κάτι που δεν είναι σοφό να γίνει πριν από την πρώτη αξιολόγηση.

Τέλος, υπάρχουν περιπτώσεις που ο χειρουργός μπορεί να κληθεί να παρέμβει χωρίς την πρότερη σαφή διάγνωση, συνηθέστατα σε ασθενείς που βρίσκονται σε καταπληξία ή μεταπίπτουν σε αυτήν πριν ολοκληρωθεί ο έλεγχος.

Πώς αντιμετωπίζεται χειρουργικά ο πόνος στην κοιλιά, όταν υπάρχει ένδειξη επέμβασης;

Οι επιλογές εδώ είναι δύο: 1) η ερευνητική λαπαροτομία και 2) η ερευνητική λαπαροσκόπηση.

Σε περίπτωση περιτονίτιδας, ρήξης ανευρύσματος κοιλιακής αορτής ή ασαφούς προεγχειρητικής διάγνωσης, επέμβαση εκλογής είναι η ερευνητική λαπαροτομία. Η επέμβαση αυτή δίνει τη δυνατότητα στον χειρουργό να έχει πλήρη έλεγχο όλης της περιτοναϊκής κοιλότητας και να προσαρμόσει το χειρουργείο ανάλογα με τα ευρήματα.

Τα τελευταία χρόνια, η ερευνητική λαπαροσκόπηση κερδίζει συνεχώς έδαφος ιδιαίτερα σε γυναικολογικές παθήσεις, στην οξεία σκωληκοειδίτιδα και στις παθήσεις των χοληφόρων. Δίνει τη δυνατότητα στον χειρουργό να επισκοπήσει την κοιλιά, να θέσει τη διάγνωση και να αντιμετωπίσει το πρόβλημα αποφεύγοντας τη διενέργεια μεγάλης τομής.

Ποιες συμβουλές θα δίνατε στους πάσχοντες;

Ο πόνος στην κοιλιά δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται εμπειρικά. Επίσης, δεν πρέπει να λαμβάνονται παυσίπονα ώσπου να διερευνηθεί η αιτία του πόνου.

Σε κάθε περίπτωση, ο ασθενής θα πρέπει να απευθύνεται στον γιατρό του, με σκοπό να αποκλεισθεί ή να αντιμετωπισθεί πιθανή σοβαρή πάθηση. Η διάγνωση αποτελεί πρόκληση για τον γιατρό, γιατί πολλές φορές ο χαρακτήρας, η εντόπιση και τα συμπτώματα είναι άτυπα ενώ οι παρακλινικές εξετάσεις δεν είναι πάντα διαγνωστικές.

Τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι διαβητικοί, οι γυναίκες, οι νεφροπαθείς και οι βαρέως πάσχοντες κινδυνεύουν περισσότερο. Η κλινική εικόνα των ασθενών αυτών μπορεί να είναι ήπια αλλά να υποκρύπτει σοβαρό ενδοκοιλιακό πρόβλημα.

Η πιθανότητα λανθασμένης ή καθυστερημένης διάγνωσης είναι αφενός αυξημένη, αφετέρου δυνητικά πολύ επιζήμια. Οποιαδήποτε καθυστέρηση στην αντιμετώπιση αυτών των ασθενών μπορεί να αποβεί καταστροφική.

Αριθμοί

- Το 5-10% των επισκέψεων στα Τμήματα Επείγοντων Περιστατικών των νοσοκομείων οφείλονται σε κοιλιακό πόνο – στο ένα τρίτο από αυτά η διάγνωση είναι δύσκολη

- Το 80% των επισκέψεων στον παιδίατρο οφείλεται σε πόνο στην κοιλιά

Οι αιτίες

- Γαστρεντερίτιδα (το πιο συχνό παθολογικό αίτιο)

- Σκωληκοειδίτιδα ( το πιο συχνό χειρουργικό αίτιο – ευθύνεται για το 25% των χειρουργικών πράξεων σε ανθρώπους κάτω των 60 ετών και για το 32% στα παιδιά)

- Παθήσεις των χοληφόρων, όπως οξεία χολοκυστίτιδα και κολικός χοληφόρων

- Απόφραξη του εντέρου, οφειλόμενη σε κήλη (το πιο συχνό χειρουργικό αίτιο σε ανθρώπους άνω των 60 ετών) ή σε κακοήθεια του εντέρου

- Κολικός νεφρού

- Οξεία παγκρεατίτιδα

- Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

- Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου

- Ελκος στομάχου ή δωδεκαδάκτυλου

- Δυσκοιλιότητα

- Τροφική δηλητηρίαση

- Διαχωριστικό ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής και πιθανή ρήξη του

- Οπισθοπεριτοναϊκή αιμορραγία

- Διάτρηση κοίλου σπλάγχνου, με συνακόλουθη περιτονίτιδα

- Κετοξέωση από διαβήτη

- Εμφραγμα μυοκαρδίου

- Πνευμονία

- Περικαρδίτιδα, μυοκαρδιοπάθεια

- Ηπατίτιδα

- Νεφρική ανεπάρκεια

- Μυϊκός τραυματισμός

- Ενδοκοιλιακή αιμορραγία από πτώση ή τροχαίο

- Δρεπανοκυτταρική αναιμία

- Ρήξη εξωμήτριας κυήσεως

- Οξεία σαλπιγγίτιδα

- Συστροφή του μίσχου της ωοθήκης

- Δυσμηνόρροια

Τα συνοδά συμπτώματα

Ο πυρετός, η ναυτία, οι έμετοι, ο ίκτερος, η ανορεξία ή η αλλαγή των συνηθειών του εντέρου είναι σημαντικά βοηθήματα που κατευθύνουν τη διαγνωστική σκέψη του γιατρού.

Όχι μόνο τα συνοδά συμπτώματα αλλά και οι χαρακτήρες τους έχουν σημασία. Σε περίπτωση κοιλιακού πόνου με συνοδούς εμέτους, αν ο έμετος προηγείται του πόνου, θα σκεφτούμε ως πιθανότερη αιτία τη γαστρεντερίτιδα, ενώ στην περίπτωση που οι έμετοι έπονται του πόνου η διάγνωση θα προσανατολιστεί προς πιο οξείες παθήσεις και πιθανά χειρουργικές

Κριτήρια σοβαρότητας του πόνου

- Η ηλικία (παιδιά, ηλικιωμένοι)

- Η μεγάλη ένταση

- Ο αιφνίδιος τρόπος έναρξης

- Η μεγάλη διάρκεια

- Τα συνοδά συμπτώματα

- Τα σημεία αντανάκλασης

Ο χαρακτήρας του πόνου

- Πόνος αιφνίδιας και οξείας έναρξης είναι συνήθως σημείο επείγουσας νόσου

- Προοδευτικός, ήπιος πόνος ανησυχεί λιγότερο τον γιατρό

- Πόνος που εισβάλλει αιφνίδια και αφυπνίζει τον ασθενή παραπέμπει σε ρήξη κοίλου σπλάχνου, περιτονίτιδα και ανάγκη άμεσης χειρουργικής επέμβασης

- Πόνος με εξάρσεις και υφέσεις κατά την πάροδο του χρόνου ονομάζεται κολικοειδής και συνδυάζεται με παθήσεις μικρότερης βαρύτητας

Πότε να πάτε στο νοσοκομείο

- Αν αισθάνεστε κακουχία, έχετε όψη πάσχοντος και αισθάνεστε μεγάλη ευαισθησία στην ψηλάφηση

- Αν ο πόνος συνοδεύεται από ταχυκαρδία, υπόταση, έντονη εφίδρωση, ταχύπνοια, έμετο, υψηλό πυρετό ή ζάλη

- Αν ο πόνος είναι ισχυρός, υποτροπιάζει ή είναι συνεχής και επιμένει για περισσότερο από 6 ώρες

- Αν ο πόνος επιδεινώνεται, προκαλεί ανορεξία και σας καθηλώνει στο κρεβάτι

- Αν η κοιλιά είναι πρησμένη και διατεταμένη

- Αν ο πόνος συνοδεύεται από αδυναμία ούρησης ή αδυναμία αποβολής αερίων και κοπράνων

- Αν ο πόνος αντανακλά στο στήθος, στον λαιμό ή στον ώμο

- Αν εμφανιστεί αίμα στα κόπρανα, στα ούρα ή προκληθεί έμετος με πρόσμειξη αίματος

- Αν ο πόνος συνοδεύεται από αιμορραγία από τον κόλπο

- Αν υπάρχει ακούσια σύσπαση των μυών του κοιλιακού τοιχώματος (αυτομάτως ή κατά την ψηλάφηση)

Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία, ygeia.tanea.gr