Τα τελευταία χρόνια αυξάνεται αλματωδώς ο αριθμός των ανοϊκών ασθενών. Οι πάσχοντες από νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας στην Ευρώπη ανέρχονται σήμερα σε 7,3 εκατομμύρια, ενώ στην χώρα μας υπολογίζεται πως νοσούν περισσότεροι από 160.000 άνθρωποι.

Τα τελευταία χρόνια αυξάνεται αλματωδώς ο αριθμός των ανοϊκών ασθενών. Οι πάσχοντες από νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας στην Ευρώπη ανέρχονται σήμερα σε 7,3 εκατομμύρια, ενώ στην χώρα μας υπολογίζεται πως νοσούν περισσότεροι από 160.000 άνθρωποι.

Παγκοσμίως οι ανοϊκοί ασθενείς υπερβαίνουν τα 35 εκατομμύρια, ενώ αναμένεται να ξεπεράσουν τα 100 εκατομμύρια μέχρι το 2050.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση η νόσος Αλτσχάιμερ απορροφά αυτή τη στιγμή το 25% του συνόλου των δαπανών για την Υγεία. Σαν αποτέλεσμα πολλοί ηλικιωμένοι που διαπιστώνουν προβλήματα με τη μνήμη τους και οι οικογένειές τους απευθύνονται στον οικογενειακό τους γιατρό και αναζητούν απαντήσεις στα εναγώνια ερωτήματά τους.

Η παθολογική διεργασία που συμβαίνει στον εγκέφαλο των ασθενών με νόσο Αλτσχάιμερ, αρχίζει δεκαετίες πριν από την εμφάνιση των κλινικών συμπτωμάτων και η αιτιοπαθογένειά της είναι προφανώς πολυπαραγοντική.

Η νόσος συνήθως εκδηλώνεται σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, ενώ είναι σχετικά σπάνια σε μικρότερες ηλικίες. Στην πραγματικότητα, σε ποσοστό 95% το Αλτσχάιμερ εκδηλώνεται σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, γεγονός που καθιστά την ηλικία τον κυριότερο παράγοντα κινδύνου για την εμφάνισή του.

Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, η νόσος Αλτσχάιμερ είναι σποραδική δηλαδή δεν έχει κληρονομική συνιστώσα.

Σαφής κληρονομική προδιάθεση αναγνωρίζεται σε ποσοστό περίπου 5% των ατόμων που πάσχουν. Στις περιπτώσεις αυτές η ηλικία έναρξης της νόσου είναι σχετικά μικρή, μεταξύ 40 και 60 ετών. Έχουν αναγνωριστεί τρία γονίδια υπεύθυνα για προγεροντικές μορφές της νόσου.

Στα άτομα χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου η συχνότητα της άνοιας είναι μεγαλύτερη. Ειδικά σχεδιασμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η συνεχιζόμενη εκπαίδευση στην ενήλικο ζωή αυξάνει τις νοητικές εφεδρείες και πιθανώςπροστατεύει από την άνοια με τη δημιουργία νέων νευρωνικών δικτύων, αλλά και νέων εγκεφαλικών κυττάρων.

Πίεση, «ζάχαρο» και χοληστερίνη

Σήμερα αυξάνονται αλματωδώς οι επιστημονικές ενδείξεις που συνδέουν τους γνωστούς αγγειακούς παράγοντες κινδύνου (υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης,υπερχοληστερολαιμία, υπερομοκυστεϊναιμία, παχυσαρκία, κάπνισμα) με τη νόσο Αλτσχάιμερ, γεγονός που επιτρέπει την πρόληψή της.

Πολλές μεγάλες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι ο έλεγχος των αγγειακών παραγόντων κινδύνου, η συστηματική σωματική άσκηση, η υγιεινή διατροφή με φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς και Ω3 λιπαρά οξέα, συντελούν σημαντικά στην πρόληψη της άνοιας.

Οι τακτικές αυτές όμως πρέπει να εφαρμόζονται από τη μέση ηλικία, πριν αρχίσει η νευροεκφυλιστική διαδικασία στον εγκέφαλο.

Εφικτή η έγκαιρη διάγνωση

Η διάγνωση σε πρώιμα κλινικά στάδια είναι εφικτή. Ένας έμπειρος γιατρός μπορεί να διαγνώσει τη νόσο Αλτσχάιμερ με βεβαιότητα έως και 90%, συνδυάζονταςτα διαγνωστικά μέσα που έχει στη διάθεσή του (νευροαπεικονιστικές μέθοδοι,βιολογικοί δείκτες, νευροψυχολογικές δοκιμασίες).

Συνήθως όμως οι ανοϊκοί ασθενείς εξετάζονται από ειδικό γιατρό 3 χρόνια αφού εμφανίσουν τα πρώτα συμπτώματα της νόσου. Η καθυστέρηση αυτή στη διάγνωση και στη θεραπεία έχει αρνητικές επιπτώσεις στηνπορεία της νόσου.

Σήμερα αναζητούνται εντατικά τρόποι αναγνώρισης των υποψήφιων ασθενών και διερευνάται η πιθανότητα μη ειδικοί παράγοντες (όπως ορμόνες, αντιοξειδωτικοί παράγοντες ή αντιφλεγμονώδεις ουσίες) να μπορούν να αναστρέψουν ή να καθυστερήσουν την παθογόνο διεργασία.

Καινούριες θεραπευτικές προσεγγίσεις της νόσου Αλτσχάιμερ όπως η ανοσοθεραπεία, η γενετική τροποποίηση, η αναστολή της συσσώρευσης της β-αμυλοειδούς πρωτεΐνης και άλλων παθολογικών πρωτεϊνών έχουν περάσει από το στάδιο της θεωρίας στην κλινική πράξη.

Πάνω από 100 φάρμακα βρίσκονται σε αυτή τη στιγμή σε διάφορες φάσεις κλινικών δοκιμών.

Άλλο άνοια κι άλλο Αλτσχάιμερ

Ο όρος «άνοια» αναφέρεται σε μια σειρά συμπτωμάτων τα οποία παρουσιάζουν άτομα με νοσήματα που καταστρέφουν τα εγκεφαλικά κύτταρά τους.

Τα συμπτώματα αυτά είναι καταρχήν απώλεια της μνήμης και ακολούθως διαταραχή των υπολοίπων νοητικών λειτουργιών: του λόγου, της προσοχής, της συγκέντρωσης, της κρίσης.

Αποτέλεσμα αυτής της παθολογικής διεργασίας είναι η σταδιακή και αργή επιδείνωση της ικανότητας του ατόμου να λειτουργεί ικανοποιητικά στην καθημερινή ζωή και τελικά η πλήρης αποδιοργάνωση της προσωπικότητάς του.

Πολύ συχνά, ο όρος «άνοια» χρησιμοποιείται λανθασμένα από το ευρύ κοινό και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ως συνώνυμος της νόσου Αλτσχάιμερ.

Η άνοια είναι ένας περιγραφικός, γενικός όρος, ενώ η νόσος Αλτσχάιμερ είναι συγκεκριμένη ασθένεια, η οποία ευθύνεται για περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις άνοιας. Η αμέσως επόμενη σε συχνότητα άνοια είναι η αγγειακή άνοια, η οποία προκαλείται από πολλαπλά εγκεφαλικά επεισόδια, μικρά ή μεγάλα. Άλλες μορφές άνοιας οφείλονται σε σπανιότερα αίτια όπως π.χ. η νόσος με σωμάτια Lewy, η άνοια της νόσου Πάρκινσον, οι μετωποκροταφικές άνοιες κλπ.

Αναστρέψιμες άνοιες

Σε λίγες περιπτώσεις η άνοια εμφανίζεται σαν επακόλουθο υποκείμενου σωματικού νοσήματος – λ.χ. μιας σοβαρής ενδοκρινολογικής ασθένειας (υποθυρεοειδισμός) ή της έλλειψης από τον οργανισμό συγκεκριμένων βιταμινών (Β12) και ιχνοστοιχείων.

Η άνοια μπορεί επίσης να αποτελεί σύμπτωμα όγκων του εγκεφάλου ή να είναι αποτέλεσμα τοξικής δράσης στον εγκέφαλο ουσιών όπως το αλκοόλ ή διαφόρων φαρμάκων (ηρεμιστικά και παλαιά αντικαταθλιπτικά, φάρμακα για τη νόσο Πάρκινσον, ορισμένα αντιυπερτασικά φάρμακα).

Τέλος, ψυχικές παθήσεις, όπως η κατάθλιψη και η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, επίσης μπορεί να προκαλέσουν μνημονικές δυσκολίες.

Η ανίχνευση τέτοιων περιπτώσεων «δευτερογενούς ανοϊκής συνδρομής» όπως αποκαλείται, έχει σημασία διότι αντιμετωπίζοντας το υποκείμενο πρόβλημα θεραπεύουμε – εν μέρει ή ολικά – και την άνοια.

Η αγγειακή άνοια

Η αγγειακή άνοια είναι η δεύτερη σε συχνότητα άνοια, έπειτα από τη νόσο Αλτσχάιμερ. Προκαλείται από ανεπαρκή παροχή αίματος σε περιοχές του εγκεφάλου, που οδηγεί σταδιακά στη νέκρωσή τους. Είναι αποτέλεσμα αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, μεγάλων ή μικρών, μεμονωμένων ή πολλαπλών.

Η πρόληψη της αγγειακής άνοιας είναι δυνατή γιατί οι αγγειακοί παράγοντες κινδύνου παίζουν μεγαλύτερο ρόλο απ’ ό,τι στη νόσο Αλτσχάιμερ.

Τα συμπτώματα της αγγειακής άνοιας είναι κατάθλιψη, απάθεια, επιβράδυνση των νοητικών λειτουργιών, αδυναμία οργάνωσης και εκτέλεσης σύνθετων πράξεων (εκτελεστική δυσλειτουργία).

Η απώλεια μνήμης είναι ήπια και δεν είναι κύρια εκδήλωση αυτής της κατάστασης. Η βάδιση είναι αργή και ασταθής με συχνές πτώσεις και συχνά εμφανίζεται ακράτεια ούρων.

Στα πλέον προχωρημένα στάδια, οι ασθενείς δεν μπορούν να εκτελέσουν απλές καθημερινές δραστηριότητες, όπως η ατομική υγιεινή, το ντύσιμο, το μαγείρεμα και τα ψώνια ή πιο σύνθετες εργασίες, όπως η χρήση του τηλεφώνου, οι τραπεζικές συναλλαγές ή η φυσικοθεραπεία για την αποκατάσταση των κινητικών τους προβλημάτων.

Φάρμακα όπως οι αναστολείς της ακετυλοχολινεστεράσης, που χρησιμοποιούνται με καλά αποτελέσματα στη θεραπεία της νόσου Αλτσχάιμερ, βοηθούν και τους ασθενείς με αγγειακή άνοια.

ΠΗΓΗ:tanea.gr