Η απελευθέρωση στη φύση γενετικά τροποποιημένων, στείρων, κουνουπιών μπορεί στο μέλλον να βοηθήσει στην πρόληψη της εξάπλωσης της ελονοσίας και να μειώσει τις πιθανότητες μιας πανδημίας, υποστηρίζουν Βρετανοί επιστήμονες.

Ειδικοί του Κολεγίου Ιμπέριαλ του Λονδίνου στείρωσαν αρσενικά κουνούπια, με γενετική τροποποίηση, ώστε να καταστήσουν ουδέτερο ένα συγκεκριμένο γονίδιο που είναι απαραίτητο για την παραγωγή του σπέρματος.

Σε μελέτη που εκπόνησαν προκειμένου να δουν πως τα τροποποιημένα κουνούπια θα συμπεριφέρονταν στην προσπάθεια ανεύρεσης συντρόφου, παρατήρησαν ότι τα θηλυκά κουνούπια δεν μπορούν να ξεχωρίσουν αν το αρσενικό είναι γόνιμο ή στείρο, και έτσι δεν μπορούν να γονιμοποιήσουν τα αυγά τους.

Όπως εξηγούν οι επιστήμονες, στο μέλλον ίσως είναι εφικτός ο έλεγχος του πληθυσμού των κουνουπιών που είναι φορείς της ελονοσίας, απλώς δια της στείρωσης των αρσενικών εντόμων. Τα θηλυκά θα ζευγαρώνουν εν αγνοία τους με τα τροποποιημένα αρσενικά και έτσι δεν θα παράγονται απόγονοι.

Η ελονοσία γίνεται αιτία θανάτου σχεδόν 800.000 ατόμων κάθε χρόνο, ενώ από την ασθένεια πάσχουν ήδη 300 εκατομμύρια άνθρωποι. Ενδημεί κυρίως στην Αφρική, όπου σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ένα παιδί πεθαίνει από ελονοσία κάθε 45 δευτερόλεπτα.

Η Δρ Φλαμίνια Καττερούτσια από το Τμήμα Επιστημών Ζωής του Κολεγίου Ιμπέριαλ που ηγήθηκε της έρευνας, εξηγεί ότι προκειμένου η θεωρητική γνώση να αποφέρει πρακτικό όφελος θα πρέπει οι επιστήμονες να διασφαλίσουν ότι τα κουνούπια θα συνεχίσουν να ζευγαρώνουν όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα, αγνοώντας ότι ο σεξουαλικός μηχανισμός τους έχει «παγιδευτεί».

Το θηλυκό κουνούπι ζευγαρώνει μία και μόνη φορά στη ζωή του, βιώνει συγκεκριμένες σωματικές αλλαγές, καταναλώνει μια ποσότητα αίματος και παράγει μια ομάδα αυγών.

Στην έρευνα της, η Δρ Καττερούτσια παρατήρησε ότι αυτό το πρότυπο συμπεριφοράς ήταν όμοιο είτε το ζευγάρωμα είχε συντελέσει σε γονιμοποίηση των αυγών είτε όχι.

Στα πειράματα χρησιμοποιήθηκαν κουνούπια γένους Anopheles gambiae, τα οποία θεωρούνται υπεύθυνα για την εξάπλωση της ελονοσίας στην Αφρική. Οι ερευνητές δημιούργησαν στείρα κουνούπια, εισάγοντας στα κανονικά αυγά μια πρωτεΐνη που διακόπτει την ανάπτυξη των όρχεων και τους εμποδίζει να παράγουν σπέρμα, όταν τα αρσενικά κουνούπια ενηλικιωθούν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η γενετική αυτή παρέμβαση δεν είχε επίπτωση σε άλλες σεξουαλικές λειτουργίες ή συμπεριφορές των αρσενικών ή θηλυκών κουνουπιών, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο Proceedings of the National Academy of Sciences.

Αυτό που ενθουσίασε τους επιστήμονες ήταν ότι αφού το θηλυκό είχε ζευγαρώσει με στείρο αρσενικό, δεν έκανε δεύτερη απόπειρα ζευγαρώματος και έτσι έχασε την ευκαιρία να αναπαραχθεί και να μεταβιβάσει το γενετικό υλικό του.

Η διαπίστωση αυτή έρχεται σε αντίθεση με παλαιότερες παρατηρήσεις σε άλλα είδη του ζωικού βασιλείου, όπως η δροσοφίλη, όπου τα θηλυκά τείνουν να ζευγαρώνουν με περισσότερα από ένα αρσενικά ώστε να διασφαλίσουν την γονιμοποίηση των αυγών τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2010, Βρετανοί ερευνητές είχαν δημιουργήσει γενετικά τροποποιημένα στείρα κουνούπια του γένους Aedes aegypti, τα οποία σύμφωνα με τις προκαταρκτικές ενδείξεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην αναστολή της εξάπλωσης μιας επίσης μολυσματικής νόσου, του δάγκειου πυρετού.